عوارض داروهای مصرفی در شیمی درمانی

 

1- کاهش گلبول های سفید خون

 مقادیر طبیعی گلبول سفید4000  تا 10.000 در سی سی می باشد. شیمی درمانی توانایی مغز استخوان را برای ساختن گلبول سفید خون کاهش می دهد. این گلبولها در مبارزه با عفونت ها نقش دارند بنابراین در موارد کاهش گلبولهای سفید خون ، شما در معرض خطر ابتلا به عفونت هستید.

-دستان خود را با دقت قبل از خوردن غذا و بعد از اجابت مزاج بشویید.

-از تردد در مکانهای شلوغ مثل آسانسور و سینما که شما را در معرض برخورد با افراد مبتلا به سرماخوردگی و آنفلوانزا قرار می دهد، اجتناب کنید.

-از تماس با افرادی که می دانید به بیماریهای عفونی مبتلا هستند، دوری کنید.

- از تماس با کودکانی که اخیرا واکسنهایی مثل فلج اطفال، سرخجه، سرخک و اوریون دریافت کرده اند، اجتناب کنید.

 - هنگام کار با اشیایی که ممکن است باعث جراحت یا زخم شوند مثل تیغ ، سوزن و...... بسیار دقت کنید.

 از آبخوریهای عمومی استفاده نکنید و از آبی که بیش از 15 دقیقه راکد مانده است، استفاده نکنید،از خوردن سبزیجات و میوه جات تازه پرهیز کنید.

2- کاهش گلبول های قرمز خون

 مقادیر طبیعی گلبول قرمز 4.200.000  تا 5.400.000 سی سی در زنان و   4.500.000  تا 6.200.000 در مردان می باشد. این گلبولها نیز توسط مغز استخوان ساخته شده و شیمی درمانی بر آنها هم اثر خواهد داشت. کاهش گلبولهای قرمز خون کم خونی نامیده می شود. کم خونی ممکن است باعث احساس شدید ضعف و خستگی در شما شود. علائم دیگر آن عبارتند از: سرگیجه و کوتاهی تنفس. حتماً بروز این علائم را به پزشک گزارش دهید.

خوب استراحت کنید. زود به رختخواب رفته و در طول روز نیز بهتر است خواب نیم روزی داشته باشید از رژیم غذایی حاوی آهن زیاد مثل گوشت قرمز استفاده کنید.

 

3- تهوع و استفراغ

 اگر احساس تهوع دارید توصیه می شود  از وعده غذایی سبک و در دفعات بیشتر استفاده کنید.از غذاهای چرب و پرادویه اجتناب کنید.

-از نوشیدنیهایی چون آب، آبگوشت، آب میوه و نوشابه های خنک بیشتر استفاد کنید.

 -مایعات را حداقل یک ساعت قبل یا بعد از غذا میل نمایید، در واقع همراه با وعده غذایی مایعات استفاده نکنید.

- قبل از برنامه شیمی درمانی یک وعده غذای مختصر و سبک مصرف کنید.

 

- اگر تهوع صبحگاهی دارید، قبل از برخاستن از خواب غذاهای خشک مثل نان تست یا بیسکویت شور بخورید.

 

4- خستگی

خستگی و کمبود انرژی بیشترین علامتی است که در طی درمان ایجاد می شود.شما باید استراحت کنیدوغذای مقوی مصرف کنید که انرژی شماتقویت شود.شناوپیاده روی مفید است.

 

5- ریزش مو

ریزش موها معمولا به طور فوری اتفاق نمی افتد، بلکه اغلب پس از آغاز چند مرحله درمانی ایجاد می شود برای مراقبت از پوست سر و موهای خود در طول شیمی درمانی:

- موهای خود را کوتاه نگه دارید، موهای کوتاه ضخیمتر و پرتر به نظر می رسند و اگر ریزش مو ایجاد شود، آسانتر می توان آن را کنترل نمود.

 -از شامپوهای ملایم استفاده کنید.

- از شانه با دندانه های پهن استفاده کنید.

- هنگام شستن موهای خود از آب ملایم استفاده کنید.

- اگر بخشی از موهای شما ریخته است، جهت محافظت از پوست سر در برابر آفتاب خود از کرم، لوسیون ضد آفتاب یا کلاه استفاده کنید.

 

6- التهاب دهان

 چون سلول های دهانی بسیار سریع تکثیر می شوند، تحت تاثیر شیمی درمانی قرار می گیرند. عوارض آن بصورت خشکی و التهاب و بدنبال آن زخم و عفونت در دهان و حلق می باشد.

-دندان های خود را بعد از هر وعده غذایی جهت به حداقل رساندن آسیب به لثه ها، مسواک نماییدو از مسواک نرم استفاده کنید.

 -در صورتی که پلاکت بیشتر از 000/40 باشد، روزانه از نخ دندان استفاده کنید.

 

7- تغییر در عادات روده ای

 سلول های دیواره روده نیز به علت رشد زیاد تحت تاثیر شیمی درمانی قرار می گیرند. یکی از عوارض داروهای شیمی درمانی اسهال می باشد توصیه های زیر شما را در کنترل علائم کمک می کنند:

 -غذا را به میزان کم و دفعات بیشتر مصرف کنید.

 -از غذاهای پر فیبر اجتناب کنید؛ این غذاها شامل نان گندم و غلات، سبزیجات خام، لوبیا، میوه های مغزدار (گردو، فندق، پسته)، میوه های تازه و خشک شده می باشند.

-از قهوه، چای، الکل و شیرینی وقتی که علائم برطرف نمی شود اجتناب کنید.

 -از خوردن غذاهای سرخ شده، چرب یا ادویه دار اجتناب کنید.

 

-  شیر و فرآورده های شیر را اگر اسهال شما را بدتر می کنند مصرف نکنید.

 -از غذاهای پر پتاسیم استفاده کنید؛ موز، پرتقال، سیب زمینی، هلو، کیوی و در واقع هر میوه یا آب میوه ای، منابع خوبی برای پتاسیم می باشند.

-مایعات فراوان بنوشید تا آنچه از طریق اسهال از دست داده اید جایگزین شود.

یبوست از عوارض دیگر شیمی درمانی می باشد .گاهی یبوست به علت کم تحرکی و یا خوردن غذا کمتر از حد معمول می باشد.

8- اثرات شیمی درمانی بر پوست و ناخن ها

 شما ممکن است هنگام دریافت شیمی درمانی مشکلات پوستی اندکی داشته باشید. عوارض احتمالی پوستی شامل قرمزی، خارش، پوسته پوسته شدن، خشکی و جوش می باشد.

اگر جوش در شما ایجاد شد سعی کنید صورت خود را تمیز و خشک نگه داشته و از کرم های نرم کننده استفاده کنید. به منظورجلوگیری از خشکی، دوش گرفته و از صابون ملایم استفاده کنید. بلافاصله پس از حمام در حالی که هنوز پوست مرطوب است، از کرم یا لوسیون مرطوب کننده استفاده کنید.به علت تزریق داروها در رگ،پوست شما تیره مشود.از درمعرض قرارگرفتن دربرابر نورآفتاب بپرهیزید.لباس نخی بپوشید.و از خارش پوست بپرهیزید.

 

9- اثرات شیمی درمانی بر کلیه و مثانه

  برخی داروهای شیمی درمانی می توانند باعث تحریک مثانه شده و آسیب جدی یا موقت در کلیه ایجاد کنند.به نکات زیر توجه کنید:

مایعات فراوان بنوشید تا میزان دفع ادرار افزایش یافته و از مشکلات جلوگیری شود. نوشیدن مایعات فراوان مخصوصاً زمانی مهم است که داروهایی که در یافت می کنید، بر کلیه و مثانه اثر داشته باشند . باید آگاه باشید که برخی داروهای شیمی درمانی رنگ ادرار را تغییر می دهند (نارنجی، قرمز یا زرد) یا ممکن است که بویی شبیه دارو ایجاد کنند. با پزشک یا پرستار خود در این مورد صحبت کنید.

 

 10- احتباس وتجمع مایعات

  هنگام دریافت شیمی درمانی احتباس و ماندن مایعات در بدن شما غیرطبیعی است. این ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی یا اثرات خود داروها یا به علت بیماری شما باشد. ایجاد تورم و پف در صورت، پاها، دستها یا شکم را اطلاع دهید. شاید لازم باشد از غذاهای حاوی نمک بالا اجتناب کنید.اگر این مشکل شدیدتر شود ممکن است پزشک داروی ادرارآور برای شما تجویز نماید، تا بدن شما را در دفع مایعات کمک کند. هیچ دارویی را بدون نظر پزشک مصرف نکنید.