توصیه هایی مهم برای روزه داری سالمندان

توصیه هایی مهم برای روزه داری سالمندان

دکتر آزاده سادات زنده باد، متخصص طب سالمندان بیمارستان آرش وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران، پیرامون تغذیه سالمندان در ماه مبارک رمضان مطالبی را عنوان نمودند که شرح آن به صورت زیر میباشد:   افراد سالمند با چه شرایطی قادر به روزه داری می شوند آن ها در چه صورت می توانند روزه بگیرند چه بیماری هایی این افراد را از روزه داری منع میکند؟ مطالعات نشان می دهد هیچ ممنوعیتی برای روزه در افراد سالمند وجود ندارد ولی سالمندان کم وزن یا مبتلا به انواع بیماری های مزمن و افراد مبتلا به فشار خون که کنترل نشده است و افراد مبتلا به دیابت وابسته به انسولین که سابقه هیپوگلیسمی (قند خون پایین) و هایپرگلیسمی (قند خون بالا) اخیر داشتند فقط در صورت موافقت پزشک می توانند روزه بگیرند و باید از هر اقدام خودسرانه در این رابطه اجتناب کنند. این مطالعه همچنین نشان می دهد روزه داری در میانسالان و سالمندان مبتلا به دیابت، فشار خون، بیماری های تیرویید که با دارو کنترل شده است و انواع بیماری های اعصاب و روان نیز باید با کسب اجازه از پزشک باشد. سالمندانی که بیمار هستند و تحت درمان دارویی قرار دارند، باید با پزشک خود مشورت کنند. سالمندان باید توجه داشته باشند از هر پزشکی در این زمینه مشورت نگیرند؛ پزشک متخصص سالمندان از جزئیات وضعیت فیزیکی فرد مطلع است و متناسب با شرایط سالمند، برنامه روزه‌داری فرد را مشخص و وعده‌های مصرف دارو را برای او تعیین می‌کند.   به طور خلاصه،برخی از مهمترین توصیه ها به روزه داران بالای 60 سال عبارت است: -از غذاهای پرفیبر استفاده کنید -استفاده از سالاد به همراه روغن زیتون در وعده سحر و افطار توصیه شده است -مصرف لبنیات کم چرب توصیه شده است -مصرف مقدار کافی میوه و سبزی بین سحر و افطار ضروری است -پیاده روی کوتاه پس از افطار برای فعال شدن گردش خون و شل شدن عضلات مفید است -از مصرف غذاهای چرب و شیرین مانند زولبیا بامیه اجتناب کنید -خشکبار و آجیل بهترین میان وعده بین سحر و افطار برای روزه داران است. - سالمندان افطار و شام را حداقل به فاصله یک ساعت باید جداگانه مصرف کنند تا سیستم گوارش آنها یکباره دچار پرکاری موقتی نشود. - به منظور پیشگیری از تحلیل عضلات، بیش از جوان‌ها به پروتئین نیاز دارند. مصرف زیاد غذاهای چرب، سرخ‌کردنی و ادویه‌دار، تنقلات شیرین، نوشابه‌های قندی و گازدار توصیه نمی‌شود.   مشکلات ناشی از روزه داری در افراد سالمند یکی از مسائل مهم این گروه سنی، وضعیت تغذیه آنهاست. معمولاً با افزایش سن، نیاز آنها به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود. در این حال اگر به دلیل روزه‌داری انتخاب و دریافت غذا درست صورت نگیرد، مواد مغذی ضروری کمتر از حد مطلوب دریافت می‌شود و ممکن است سالمند را ضعیف و بیمار نماید. از دیگر مسائل مهم این گروه سنی وجود برخی مشکلات گوارشی و کلیوی است (از قبیل ورم یا زخم معده، کاهش بزاق، یبوست، عفونت یا سنگ‌های ادراری) که با روزه‌داری تشدید می‌گردد. احتمال ضعف جسمانی و افت فشار خون در فرد سالمند افزایش تعریق ، ضعف ، خستگی ، کم شدن انرژی ، سرگیجه به خصوص هنگام برخاستن ، ظاهر رنگ پریده و احساس افت فشار خون از علائم افت فشارخون و ضعف می باشد که بیشتر به هنگام بعد از ظهر ایام روزه داری اتفاق می افتد. افراد دارای فشار خون بالا ممکن است در طول ماه رمضان نیاز به تنظیم مجدد داروهای خود توسط پزشک داشته باشند. به منظور پیشگیری از این عارضه توصیه می شود از رفتن به مکان های گرم خودداری شود و مصرف مایعات بین وعده های سحری و افطار افزایش یابد. همچنین وعده سحر به هیچ وجه حذف نشود. سو هاضمه و نفخ در فرد سالمند برای پیشگیری از این عارضه حتما سحری میل کنید. روزه بدون سحری به هیچ عنوان برای شما مناسب نیست. از پرخوری پرهیز نموده در عوض تعداد دفعات غذا خوردن را افزایش دهید. در مصرف مواد قندی و نشاسته‌دار اعتدال را رعایت کنید. بالا رفتن اسیدیته معده در روزه‌داری، مصرف مواد غذایی سرخ شده، پرادویه، چرب و شیرین می‌تواند باعث احساس سنگینی و ترش کردن معده شود. پس بهتر است از مصرف این مواد پرهیز نموده، درعوض مواد حاوی فیبر مثل میوه و سبزیجات که به تنظیم اسید معده کمک می‌کنند (خام یا پخته) مصرف کنید. یبوست در فرد سالمند بیشتر است مصرف غذاهای شیرین، مصرف ناکافی آب و میزان ناکافی فیبر رژیم غذایی از علل عمده یبوست سالمندان است. بنابراین  برای سالمندان در برنامه سحر و افطار حتماً سبزیجات و میو‌ه‌های تازه استفاده شود. مصرف نان سبوس‌دار، نخود فرنگی، لوبیا سبز و نوشیدن آب‌آلو یا آب برگه حرکات منظم روده‌ها را تسهیل می‌کند. مایعات ( چای کمرنگ، شریب آبلیمو، آبمیوه طبیعی و..) به مقدار کافی (۴ تا ۸ لیوان) در فاصله افطار تا سحر حتما مصرف شود. در صورت بروز درد شکمی، تغییر در دفعات و قوام اجابت مزاج و نفخ زیاد بهتر است برای روزه‌داری تجدید‌نظر شود. کم‌آبی در فرد سالمند بیشتر است دریافت کافی مایعات در سالمندان به دو دلیل مهم است: ۱- میزان احساس تشنگی کمتر است. ۲- مواد زائد و سموم آهسته‌تر از بدن دفع می‌شوند؛ پس لازم است مایعات بیشتر نوشیده شود (۶ تا ۸ لیوان آب، مصرف سوپ رقیق، آب میوه، شیر یا دوغ) مصرف برخی داروها نیز از عوامل ایجاد کم‌آبی در سالمندان است که در این مورد باید با پزشک مشورت شود. در این دوران احتمالا مشکلات ادراری و کلیوی در سالمندان بیشتر است که در صورت وجود مشکلات ادراری، کلیوی و سابقه سنگ‌سازی بهتر است در مورد روزه‌گرفتن احتیاط شود. نخوردن آب در ساعات طولانی روزه‌داری باعث ته‌نشین شدن مواد زائد در سیستم کلیوی شده و احتمال بروز بیماری در این افراد را افزایش می‌دهد. به مقدار مصرف مایعات، میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای مایع حتماً توجه شود. جهت مشکلات قلبی عروقی در فرد سالمند  در صورت بیماری فشارخون و مشکلات قلبی حتماً باید با پزشک مشورت شود. معمولاً با چنین سابقه‌ای با توجه به لزوم مصرف داروی سر وقت، روزه‌داری ممنوع می‌باشد. بهتر است غذاهای کم‌چرب و ترجیحاً آب‌پز و کبابی مصرف شود و در مصرف گوشت قرمز و تخم‌مرغ احتیاط شود. تحرک و فعالیت بدنی در فرد سالمند  فعالیت متناسب با شرایط جسمی یکی از نیازهای اصلی دوران سالمندی است.  ۱۰ الی ۱۵ دقیقه نرمش سبک در فضای مناسب کافی است. پیاده‌روی در فاصله زمانی افطار تا سحر می‌تواند مفید باشد.